شرحی بر گلشن راز
امتیاز دهید
نویسنده:
علی سعادت پرور
امتیاز دهید
ت‍ق‍ری‍ر ب‍ی‍ان‍ات شفاهی: محمد‌حسین طباطبایی
تا کنون شرح های بسیاری بر شاهکار عرفانی-ادبی شیخ محمود شبستری یعنی گلشن راز نگاشته شده است.به جرات می توان این کتاب را یکی از بهترین منابع برای شناخت ادبیات عرفانی کشورمان نام نهاد.شرح حاضر درس گفتار های عارف و فیلسوف و مرد اخلاقی معاصر ، علامه سید محمد حسین طباطبایی است که توسط شاگرد خاص و بزرگواراش مرحوم علی سعادت پرور به نگارش در آمده است. برخی فصل ها که توضیحات علامه کامل نبود،جناب سعادت پرور که خود در عرفان عملی و نظری دست داشت، شرح را کاملتر کرده است،و معضلات فنی و عرفانی آن را بخوبی گشوده اند و در نتیجه این شرح، به کتابی شیرین و دلربا برای اهل عرفان و فلسفه شرق بدل گشته است.
مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و مشهورترین اثر منظوم محمود شبستری است که در بردارندهٔ اندیشه‌های عرفانی وی می‌باشد. با وجود حجم اندکش، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی است، که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژه‌ای همراه‌گردیده است. مطابق شیوهٔ معمول عطار و مولانا، در این‌جا نیز، از حکایات و تمثیلات برای بیان و عرضهٔ موثّر معانی عرفانی و حکمی استفاده شده است.
شبستری این مثنوی را در پاسخ به پرسش‌های امیر حسینی هروی سروده است. در هفدهم ماه شوال سال ۷۱۷ فرستاده‌ای از خراسان مشکلات و مسائل مربوط به فهم و تبیین پاره‌ای از رموز و اشارات عرفانی را در قالب نامه‌ای منظوم در مجلسی با حضور شبستری می‌خواند..قابل توجه است که شبستری اصل این کتاب را بصورت بسیار شگفت انگیزی در یک مجلس ، مُلهِم شد. و این امر راز آمیز بودن این اشعار را مضاعف کرده است.
تعداد ابیات در بر دارندهٔ سوالات هروی را ۱۶ یا ۱۷ نقل کرده‌اند، که پاره‌ای از آن‌ها (از ابتدا و به ترتیب) به صورت زیر است:
نخست از فکر خویشم در تحیر
چه چیزاست آنکه گویندش تفکر؟
کدامین فکر ما را شرط راه است؟
چرا گه طاعت و گاهی گناه است؟
که باشم من؟ مرا از من خبر کن
چه معنی دارد اندر خود سفر کن؟
مسافر چون بود؟ رهرو کدام است؟
که را گویم که او مرد تمام است؟
که شد از سر وحدت واقف آخر؟
شناسای چه آمد عارف آخر؟
اگر معروف و عارف ذات پاک است
چه سودا بر سر این مشت خاک است؟
کدامین نقطه را نطق است، اناالحق؟
چه گویی هرزه‌ای بود آن مزبق؟
چرا مخلوق را گویند واصل؟
سلوک و سیر او چون گشت حاصل؟
وصال ممکن و واجب به هم چیست؟
حدیث قرب و بعد و بیش و کم چیست؟
چه بحر است آنکه نطقش ساحل آمد؟
ز قعر او چه گوهر حاصل آمد؟
چه جزو است آنکه او از کل فزون است؟
طریق جستن آن جزو چون است؟
قدیم و محدث از هم چون جدا شد؟
که این، عالم شد آن‌دیگر خدا شد؟
این کتاب برای شناخت معانی ایهامی ادبیات عرفانی ، از جمله می و مطرب و ساقی و شاهد و خرابات و فنا و وحدت وجود و معشوق و زلف و خط و خال بسیار راهگشاست.
تا کنون شرح های بسیاری بر شاهکار عرفانی-ادبی شیخ محمود شبستری یعنی گلشن راز نگاشته شده است.به جرات می توان این کتاب را یکی از بهترین منابع برای شناخت ادبیات عرفانی کشورمان نام نهاد.شرح حاضر درس گفتار های عارف و فیلسوف و مرد اخلاقی معاصر ، علامه سید محمد حسین طباطبایی است که توسط شاگرد خاص و بزرگواراش مرحوم علی سعادت پرور به نگارش در آمده است. برخی فصل ها که توضیحات علامه کامل نبود،جناب سعادت پرور که خود در عرفان عملی و نظری دست داشت، شرح را کاملتر کرده است،و معضلات فنی و عرفانی آن را بخوبی گشوده اند و در نتیجه این شرح، به کتابی شیرین و دلربا برای اهل عرفان و فلسفه شرق بدل گشته است.
مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و مشهورترین اثر منظوم محمود شبستری است که در بردارندهٔ اندیشه‌های عرفانی وی می‌باشد. با وجود حجم اندکش، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی است، که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژه‌ای همراه‌گردیده است. مطابق شیوهٔ معمول عطار و مولانا، در این‌جا نیز، از حکایات و تمثیلات برای بیان و عرضهٔ موثّر معانی عرفانی و حکمی استفاده شده است.
شبستری این مثنوی را در پاسخ به پرسش‌های امیر حسینی هروی سروده است. در هفدهم ماه شوال سال ۷۱۷ فرستاده‌ای از خراسان مشکلات و مسائل مربوط به فهم و تبیین پاره‌ای از رموز و اشارات عرفانی را در قالب نامه‌ای منظوم در مجلسی با حضور شبستری می‌خواند..قابل توجه است که شبستری اصل این کتاب را بصورت بسیار شگفت انگیزی در یک مجلس ، مُلهِم شد. و این امر راز آمیز بودن این اشعار را مضاعف کرده است.
تعداد ابیات در بر دارندهٔ سوالات هروی را ۱۶ یا ۱۷ نقل کرده‌اند، که پاره‌ای از آن‌ها (از ابتدا و به ترتیب) به صورت زیر است:
نخست از فکر خویشم در تحیر
چه چیزاست آنکه گویندش تفکر؟
کدامین فکر ما را شرط راه است؟
چرا گه طاعت و گاهی گناه است؟
که باشم من؟ مرا از من خبر کن
چه معنی دارد اندر خود سفر کن؟
مسافر چون بود؟ رهرو کدام است؟
که را گویم که او مرد تمام است؟
که شد از سر وحدت واقف آخر؟
شناسای چه آمد عارف آخر؟
اگر معروف و عارف ذات پاک است
چه سودا بر سر این مشت خاک است؟
کدامین نقطه را نطق است، اناالحق؟
چه گویی هرزه‌ای بود آن مزبق؟
چرا مخلوق را گویند واصل؟
سلوک و سیر او چون گشت حاصل؟
وصال ممکن و واجب به هم چیست؟
حدیث قرب و بعد و بیش و کم چیست؟
چه بحر است آنکه نطقش ساحل آمد؟
ز قعر او چه گوهر حاصل آمد؟
چه جزو است آنکه او از کل فزون است؟
طریق جستن آن جزو چون است؟
قدیم و محدث از هم چون جدا شد؟
که این، عالم شد آن‌دیگر خدا شد؟
این کتاب برای شناخت معانی ایهامی ادبیات عرفانی ، از جمله می و مطرب و ساقی و شاهد و خرابات و فنا و وحدت وجود و معشوق و زلف و خط و خال بسیار راهگشاست.
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی شرحی بر گلشن راز
.
امشب ساعت هفت شبکه ی چهار.
چو نبود ذات حق را ضد و همتا*** ندانم تا چگونه ،دانی او را؟
ندارد ممکن از واجب نمونه *** چگونه دانیش آخر چگونه؟
زهی نادان که اوخورشید تابان *** به نور شمع جوید در بیابان.
شیخ محمود شبستری